Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι δυνατό να προκαλέσει βλάβες στο DNA των κυττάρων που βρίσκονται στις ανώτερες στιβάδες του δέρματος. Σε φυσιολογικές συνθήκες, ο οργανισμός μας έχει την ικανότητα επιδιόρθωσης αυτών των βλαβών και αποκατάστασης της φυσιολογικής λειτουργίας των κυττάρων. Ωστόσο, η επαναλαμβανόμενη και αλόγιστη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αυξάνει το ποσοστό των βλαβών σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι φυσιολογικοί επιδιορθωτικοί μηχανισμοί μπορεί να μην επαρκούν.
Οι αρνητικές επιδράσεις που έχει το υπεριώδες φως στο δέρμα μας με την πάροδο των ετών γίνονται ορατές και αντιληπτές ως:
- Τραχύτητα και ξηρότητα του δέρματος
- Καφέ δυσχρωμίες
- Σπασμένα αιμοφόρα αγγεία
- Ανεπιθύμητες γραμμές γύρω από το μέτωπο, τα μάτια, τη μύτη και το στόμα
- Ρυτίδες και πτυχώσεις
- “Χαλάρωση” της επιδερμίδας
Στη γήρανση του δέρματος αλληλεπιδρούν ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες. Οι ενδογενείς παράγοντες κατευθύνονται από γενετικές και ορμονικές επιδράσεις.
Παράγοντες που δρουν εξωγενώς είναι:
- Το υπεριώδες φως
- Το κάπνισμα
- Η διατροφή
- Έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες
- Περιβαλλοντική ρύπανση
- Διάφορες συστηματικές παθήσεις
Ως καρκίνος ορίζεται η ανεξέλεγκτη και άτακτη αύξηση ενός συνόλου κυττάρων. Τα κύτταρα της νεοπλασματικής βλάβης παίρνουν τη θέση των φυσιολογικών κυττάρων που βρίσκονται στην περιοχή και επιτελούν μια συγκεκριμένη λειτουργία. Όσον αφορά τον καρκίνο του δέρματος, καθώς οι δερματικές βλάβες είναι εύκολα ορατές με γυμνό μάτι, μας δίνεται η δυνατότητα της έγκαιρης διάγνωσης με την επισκόπηση και, κατά συνέπεια, της έγκαιρης και αποτελεσματικής θεραπείας τους.
Τα δερματικά καρκινώματα χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες :
- Μελάνωμα: Καρκίνος που αφορά τα μελανινοκύτταρα, τα κύτταρα που προσδίδουν το χρώμα στο δέρμα μας
- Μη-μελανωματικοί όγκοι δέρματος: Βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Τα διάφορα καρκινώματα έχουν διαφορές ως προς την εμφάνιση, τη μικροσκοπική σύσταση και το βαθμό επιθετικότητας.
Ποια μέτρα πρέπει να λάβω για να προστατέψω το δέρμα μου από την ηλιακή ακτινοβολία;
- Εφαρμόζω γενναιόδωρη ποσότητα αντιηλιακής προστασίας έναντι της UVA και UVB ακτινοβολίας τουλάχιστον 15-30 λεπτά πριν την ηλιακή έκθεση.
- Καλύπτω όλες τις περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο, περιλαμβανομένων των χειλιών και των πτερυγίων των αυτιών.
- Επαναλαμβάνω συχνά την εφαρμογή αντιηλιακού.
- Αποφεύγω ή ελαχιστοποιώ την έκθεση τις ώρες της έντονης ηλιοφάνειας-μεταξύ 10 π.μ.και 4 μ.μ..
- Θυμάμαι ότι ακόμη και τις μέρες με συννεφιά, η υπεριώδης ακτινοβολία αντανακλάται διαμέσου της άμμου και του νερού.
- Φοράω ρούχα που προσφέρουν έξτρα προστασία από τον ήλιο (μακρυμάνικη λύκρα μπλούζα, παντελόνι, καπέλο με μεγάλο γείσο και γυαλιά ηλίου) είτε όταν βρίσκομαι σε εξωτερικό χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα είτε εάν έχω κάποιον ειδικό παράγοντα κινδύνου, όπως:
- Μεγάλη ηλικία
- Ανοιχτόχρωμο δέρμα που καίγεται/εμφανίζει φακίδες εύκολα και μαυρίζει ελάχιστα
- Ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων
- Ιστορικό αυξημένης ηλιακής έκθεσης
- Προηγούμενο ιστορικό δερματικού καρκίνου ή προκαρκινωματώδους βλάβης
- Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος
- Παρουσία άτυπων ή πολυάριθμων δερματικών σπίλων (ελιών)
- Δέρμα που φέρει ουλές
- Περιβαλλοντική έκθεση σε χημικούς παράγοντες
- Λήψη ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων
- Αποφεύγω το τεχνητό μαύρισμα (solarium), καθώς με τη χρήση του διατρέχω αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης βασικοκυτταρικού, ακανθοκυτταρικού καρκινώματος και μελανώματος.
- Εξετάζω συχνά το δέρμα μου για νέες βλάβες και τυχόν αλλαγή σε ήδη υπάρχουσες.