Τι είναι οι σπίλοι και πώς τους αποκτούμε;
Οι σπίλοι (ελιές) σχηματίζονται από τα μελανινοκύτταρα. Αυτά παράγουν τη χρωστική που λέγεται μελανίνη και κατανέμονται ομοιόμορφα στο δέρμα, προσδίδοντάς του το φυσικό του χρώμα. Ο αριθμός των μελανινοκυττάρων δεν διαφέρει μεταξύ ατόμων διαφορετικής φυλής ή με διαφορετικό χρώμα δέρματος, ωστόσο τα μελανινοκύτταρα που βρίσκονται στα πιο σκουρόχρωμα δέρματα παράγουν περισσότερη μελανίνη.
Οι σπίλοι μπορεί να έχουν διαφορετικό χρώμα (καφέ, κοκκινωπό, λευκωπό, μπλε ή γκρι-αναλόγως με την παραγόμενη ποσότητα μελανίνης), μέγεθος (πολύ μικρό ή πολύ μεγάλο, μερικές φορές μπορεί να καλύπτουν ακόμη και το μισό της επιφάνειας του σώματος του ατόμου) και σχήμα. Ο αριθμός των σπίλων που φέρουμε στο σώμα μας εξαρτάται από γενετικούς παράγοντες, μπορεί όμως και να αυξάνει λόγω της ηλιακής έκθεσης. Μερικούς από αυτούς τους σπίλους τους φέρουμε εκ γενετής, ενώ άλλοι αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
Είναι οι σπίλοι εξ ορισμού ύποπτοι;
Οι σπίλοι δεν είναι εξ ορισμού ύποπτοι για κακοήθεια. Στην πλειοψηφία τους είναι ακίνδυνοι. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο σπίλος ενδέχεται να εμφανίσει εξαλλαγή και να γίνει κακοήθης εάν το άτομο έχει κάποια γενετική προδιάθεση ή εάν εκτίθεται σε υπερβολικές δόσεις ακτινοβολίας. Έτσι οι σπίλοι μπορεί να μετατραπούν σε μελάνωμα, τον πιο επιθετικό τύπο καρκίνου του δέρματος, και για το λόγο αυτό κρίνεται σημαντική η παρακολούθησή τους.
Ποια είναι τα αίτια ανάπτυξης μελανώματος και των άλλων μορφών καρκίνου του δέρματος;
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν στην ανάπτυξη μελανώματος. Ο πρώτος από αυτούς είναι η κληρονομικότητα-τα γονίδια που φέρουμε από τους γονείς μας, κάτι που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Η ηλικία είναι ένας άλλος μη τροποποιήσιμος παράγοντας, καθώς όσο μεγαλώνουμε συσσωρεύονται διάφορες γονιδιακές μεταλλάξεις, και αυτό το γεγονός αυξάνει τις πιθανότητες ανάπτυξης μελανώματος και διαφόρων άλλων μορφών καρκίνου. Τέλος, η ηλιακή ακτινοβολία διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην υγεία του δέρματος και η αλόγιστη έκθεση σε αυτήν μπορεί να έχει δραματικά αποτελέσματα.
Πώς μπορώ να γνωρίζω εάν έχω κάποιο σπίλο που εξελίσσεται σε μελάνωμα;
Μία κοινή συντομογραφία που χρησιμοποιούμε είναι η “ABCDE”. Κάθε γράμμα της συντομογραφίας αντιπροσωπεύει ένα διαφορετικό κριτήριο που είναι σημαντικό να ελέγχουμε για κάθε σπίλο ή ανωμαλία του δέρματος. Το γράμμα “A” αντιπροσωπεύει την ασυμμετρία (asymmetry). Εάν ένας σπίλος είναι ασύμμετρος, δηλαδή εάν τραβώντας μία νοερή κάθετη γραμμή στη μέση παίρνουμε δύο εντελώς ανόμοια μισά, αυτό μπορεί να είναι σημάδι κακοήθειας. Το “B” αντιπροσωπεύει το όριο (border), εννοώντας ότι οι κακοήθεις σπίλοι έχουν άνισα ή οδοντωτά όρια. Το γράμμα “C” σημαίνει το χρώμα (color). Συχνά, οι καλοήθεις σπίλοι εμφανίζουν ενιαίο χρώμα, οπότε εάν ένας σπίλος έχει κάποια ποικιλομορφία στο χρώμα, αυτό μπορεί να είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Το “D” σημαίνει τη διάμετρο (diameter), καθότι οι κακοήθεις σπίλοι έχουν συνήθως μεγαλύτερη διάμετρο από τους καλοήθεις. Τέλος, το γράμμα “E” είναι και το πιο ουσιαστικό. Αντιπροσωπεύει την εξέλιξη (evolution), τη μεταβολή δηλαδή με το πέρασμα του χρόνου στο μέγεθος, το σχήμα, το χρώμα που έχει ένας σπίλος ή τα συμπτώματα που προκαλεί, όπως κνησμό, αιμορραγία ή πόνο στην επιφάνειά του.
Γιατί το γράμμα “E” στη συντομογραφία “ABCDE” είναι το πιο σημαντικό;
Το γράμμα “E” της σύντμησης “ABCDE” που χρησιμοποιούμε σηματοδοτεί την εξέλιξη ή μεταβολή και είναι το πιο σημαντικό προειδοποιητικό σημείο για την παρουσία μελανώματος. Ενώ ορισμένοι καλοήθεις σπίλοι μπορεί να είναι εξαρχής ελαφρώς ασύμμετροι, ή να έχουν δύο χρώματα, η εξέλιξη ή οποιασδήποτε μορφής αλλαγή στην επιφάνεια του σπίλου θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν. Οι σπίλοι μπορεί να μεταβάλλονται με διάφορους τρόπους – σε χρώμα και μέγεθος-αλλά επίσης μπορεί να αρχίσουν να προκαλούν συμπτώματα που δεν προϋπήρχαν, όπως κνησμό ή πόνο. Είναι πολύ σημαντικό να μην παραβλέπεται η οποιαδήποτε αλλαγή στην εμφάνιση ή τη συμπεριφορά ενός σπίλου. Ζητούμε τη γνώμη του ειδικού ιατρού σε κάθε περίπτωση.
Ο μόνος τρόπος να αναπτυχθεί το μελάνωμα είναι σε έδαφος κάποιου σπίλου;
Ένας από τους μηχανισμούς ανάπτυξης του μελανώματος είναι σε έδαφος κάποιου σπίλου, συνηθέστερα όμως ένα μελάνωμα εμφανίζεται σε δέρμα όπου δεν προϋπάρχει κάποια βλάβη. Στην τελευταία περίπτωση, και η εντόπιση του μελανώματος μπορεί να ποικίλλει : μελάνωμα που εμφανίζεται στον οφθαλμό, στο εντερικό τοίχωμα, ή στην επιφάνεια του πέλματος του ποδιού, σε περιοχές δηλαδή όπου εξ ορισμού δεν υπάρχουν σπίλοι.
Σε άτομα με σκουρότερο χρώμα δέρματος, ο συνηθέστερος τύπος μελανώματος είναι αυτός που αφορά περιοχές που δεν εκτίθενται στον ήλιο, όπως για παράδειγμα τα πέλματα. Αυτή αποτελεί και μία διαφορά από τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, στα οποία ένα μελάνωμα συνήθως αφορά περιοχή με προηγούμενη έκθεση στον ήλιο, και ενδεχομένως σε έδαφος κάποιου σπίλου.
Links :
https://nyp.org/cancer/cancer-screening-and-awareness/skin-cancer-prevention
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4410-moles
https://hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/other-benign-skin-growths
