Στο άκουσμα μιας τέτοιας είδησης ακόμα και ο πιο ψύχραιμος χαρακτήρας νιώθει να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Στην αρχή της διάγνωσης το άτομο βιώνει δύσκολα συναισθήματα θυμού, απογοήτευσης, έντονου άγχους, ακόμη και αδικίας. Είναι η αντίδραση του οργανισμού στην ξαφνική ανατροπή της προηγούμενης κατάστασής του, που συνοδεύεται από το εσωτερικό βίωμα της ανησυχίας για το μέλλον.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο κάθε άνθρωπος έχει μοναδικούς μηχανισμούς αντίδρασης απέναντι στο στρες και εκδηλώνεται με το δικό του τρόπο και με τους δικούς του ρυθμούς. Οι πρώτοι μήνες από τη διάγνωση μοιάζουν να κυλούν πιο γρήγορα, καθώς το μυαλό είναι υπεραπασχολημένο με ένα σωρό καινούριες πληροφορίες, ιατρικές εξετάσεις και υποχρεώσεις που αφορούν το πρόγραμμα της θεραπείας.
Έτσι, δεν προλαβαίνει να σκεφτεί και ίσως ούτε καλά-καλά να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς συμβαίνει. Η πιο ‘δύσκολη’, από ψυχολογικής άποψης, φάση συνήθως έρχεται λίγο μετά την ολοκλήρωση της αρχικής θεραπείας, οπότε οι ρυθμοί χαλαρώνουν και πλέον παρατηρούμε τον εαυτό μας και όλο αυτό που βίωσε μέσα στο προηγούμενο διάστημα.
Εκεί, οι εκδηλώσεις ποικίλλουν, ανάμεσα σε ξεσπάσματα θυμού, απομόνωση, κλάματα με την παραμικρή αφορμή, κτλ. Αλλά το συναίσθημα είναι κοινό : θλίψη και αβεβαιότητα για το μέλλον.
- Σε αυτή τη δύσκολη φάση, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι κοντινοί μας άνθρωποι, που είναι διατεθειμένοι να μας στηρίξουν, πρακτικά και συναισθηματικά. Αναθέστε ευθύνες και ζητήστε βοήθεια, δηλαδή ό,τι ακριβώς θα προσφέρατε κι εσείς στους αγαπημένους σας εάν χρειαζόταν. Φροντίστε κατά τις επισκέψεις σας στο ιατρείο ή την κλινική να συνοδεύεστε από κάποιο δικό σας, που θα αναλάβει να ακούει και να καταγράφει τις διάφορες πληροφορίες, ώστε να μην είστε επιφορτισμένοι με αυτή την ευθύνη.
- Κρατήστε ημερολόγιο. Καταγράψτε σημαντικές ημερομηνίες για τη θεραπεία σας, συμπτώματα που μπορεί να έχετε και ό,τι θεωρείτε ότι θέλετε να μοιραστείτε με το γιατρό σας. Πριν την πρώτη επίσκεψη στον ογκολόγο, σημειώστε το ιατρικό σας ιστορικό, τυχόν χειρουργικές επεμβάσεις στις οποίες έχετε υποβληθεί και καταγράψτε τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε. Ακόμη κι αν σας φαίνεται υπερβολικό, την ώρα της εξέτασης θα σας είναι δύσκολο να ανακαλέσετε πληροφορίες. Ζητήστε από τον ογκολόγο σας να σας εξηγήσει με λεπτομέρειες την πάθηση που αντιμετωπίζετε και το πλάνο θεραπείας που θα ακολουθήσετε. Όσο καλύτερα ενημερωμένοι είστε πριν από την έναρξη της θεραπείας, τόσο λιγότερο αγχωμένοι θα αισθάνεστε, και τόσο πιο ομαλά θα κυλήσει το απαιτητικό αυτό διάστημα. Ρωτήστε οτιδήποτε σας προβληματίζει και μη φοβάστε να επαναλάβετε την ερώτηση. Η άνεση στην επικοινωνία με την ιατρική σας ομάδα θα κάνει τη διαφορά στο πώς θα αντιμετωπίσετε την κατάσταση συνολικά. Οι γιατροί είναι άνθρωποι με τα δικά τους προβλήματα, αλλά να θυμάστε ότι προτεραιότητα σε αυτή τη σχέση έχετε εσείς και το πρόβλημά σας.
- Σχεδιάστε το γενεαλογικό σας δέντρο. Ο ογκολόγος σας θα ρωτήσει εάν είχε εμφανιστεί κάποιος τύπος καρκίνου σε άλλο μέλος (ή μέλη) της οικογένειάς σας. Κάποιοι συμπαγείς όγκοι έχουν κληρονομική προδιάθεση, που ρυθμίζεται από τα λεγόμενα ‘ογκογονίδια’. Αυτά υπάρχουν φυσιολογικά στο DNA όλων των ανθρώπων. Μία μετάλλαξη που εμφανίζεται κατά τυχαίο τρόπο σε συνδυασμό με την απορρύθμιση και άλλων γονιδίων έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση καρκίνου σε ένα άτομο. Αυτή η μετάλλαξη μπορεί να κληρονομείται και να εμφανίζεται και σε μέλη των επόμενων γενεών, ανάλογα με τον τρόπο κληρονόμησης και διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ο ογκολόγος σας θα κρίνει εάν η περίπτωσή σας εντάσσεται στην κατηγορία του κληρονομικού καρκίνου και θα σας συστήσει το κατάλληλο γονιδιακό τεστ ώστε να γνωρίζετε τι ακριβώς συμβαίνει και σε τι είδους προσυμπτωματικό ή/και προγεννητικό έλεγχο πρέπει να υποβληθείτε εσείς και οι απόγονοί σας.
- Ενημερώστε τον ογκολόγο σας σχετικά με τον οικογενειακό σας προγραμματισμό. Θα πρέπει να γνωρίζουμε εάν υπάρχει επιθυμία για απόκτηση απογόνου, ώστε να συστήσουμε πιθανά αντισυλληπτική προστασία για το διάστημα που χορηγούνται φαρμακευτικές θεραπείες, αλλά και να προνοήσουμε για τη διατήρηση της γονιμότητας ώστε να επιτευχθεί εγκυμοσύνη και τεκνοποίηση στο μέλλον. Ο ογκολόγος θα πρέπει να ενημερωθεί άμεσα εάν υπάρχει υποψία εγκυμοσύνης κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης. Είναι ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα, που απαιτεί τη μέγιστη προσοχή και υπευθυνότητα από τις δύο πλευρές, αυτή του γιατρού και αυτή του ασθενούς και του συντρόφου.
- Ο καρκίνος είναι ένα δύσκολο θέμα συζήτησης. Μπορεί να νιώσετε ότι οφείλετε να το αντιμετωπίσετε μόνοι, ή να θελήσετε να απομονωθείτε. Στην πραγματικότητα, η διάγνωσή σας μπορεί να σας φέρει πιο κοντά με τους αγαπημένους σας. Κρατήσετε ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας με τους ανθρώπους της ζωής σας ώστε να δημιουργήσετε ένα ανθρώπινο δίκτυο υποστήριξης. Και αντίστροφα, θέστε όρια στους άλλους. Κάποιες φορές, οι σύντροφοί μας, μη γνωρίζοντας με ποιο τρόπο να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους, μας κάνουν να ασφυκτιούμε και να νιώθουμε ανήμποροι. ‘Σωστός’ ή ‘τέλειος’ τρόπος να προσφέρουμε αγάπη δεν υπάρχει. Μη διστάσετε να ζητήσετε χρόνο μόνοι, εάν αυτό έχετε ανάγκη, χωρίς να φοβάστε ότι θα δυσαρεστήσετε ή θα απογοητεύσετε αυτούς που αγαπάτε. Εκείνοι θα πρέπει να δείξουν κατανόηση στις ανάγκες σας και να ανταποκριθούν με όποιο τρόπο εσείς κρίνετε ότι σας ταιριάζει.
- Επιτρέψτε στον εαυτό σας να νιώσει ευάλωτος. Η στενοχώρια και το κλάμα αποτελούν ενδείξεις ψυχικής ισορροπίας. Μη διστάσετε να ζητήσετε ψυχολογική στήριξη εγκαίρως αν νιώσετε ότι δυσκολεύεστε πολύ-ενδεχομένως να χρειαστεί ακόμη και μία μόνο επίσκεψη σε κάποιον ειδικό και μια συζήτηση σε χαλαρό κλίμα προκειμένου να αισθανθείτε καλύτερα. Όσο κι αν θεωρείτε ότι σας βοηθά το να μιλήσετε, π.χ. σε κάποιο φίλο, και όσο κι αν πραγματικά ισχύει ότι σας στηρίζουν οι δικοί σας, πολλές φορές ένα ουδέτερο πρόσωπο που δεν εμπλέκεται συναισθηματικά και είναι εκεί απλώς για να μας ‘ακούσει’ και για να ‘ακούσουμε’ εμείς οι ίδιοι τις σκέψεις μας, αποτελεί κλειδί στη βελτίωση της ψυχολογίας. Θυμηθείτε ότι το να μιλάει κανείς ανοιχτά για όσα τον πονούν και να ζητά βοήθεια είναι το πρώτο σημάδι υγείας και αποτελεί ένδειξη δύναμης, όχι αδυναμίας. Εξάλλου, όταν ισορροπούμε εμείς εσωτερικά, τότε όλα γύρω μας ισορροπούν με τον καλύτερο τρόπο.