Συμβουλές διατροφής για ογκολογικούς ασθενείς απο την διατροφολόγο Μαρία Μπασκίνη

Η έννοια της σωστής διατροφής όταν μιλάμε για καρκίνο μπορεί να διαφέρει από αυτά που ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό. Στόχος της διατροφής την περίοδο αυτή είναι να διατηρήσει τον ασθενή δυνατό.

Κάποιες γενικές οδηγίες για την περίοδο αυτή είναι:

Είναι σημαντικό να καταναλώνετε αρκετή πρωτεΐνη και θερμίδες. Αυτό είναι σημαντικό για να έχετε δύναμη και να μπορέσετε να ξαναδημιουργήσετε ιστούς που ενδεχομένως να καταστραφούν από τις διάφορες θεραπείες. Πρωτεΐνη μπορείτε να βρείτε στο κρέας, πουλερικά, ψάρια, θαλασσινά, αυγά, γαλακτοκομικά προϊόντα, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους. Μία εναλλακτική για επιπλέον πρωτεΐνη είναι κάποιο smoothie με επιπλέον πρωτεΐνη.

Προσπαθήστε να τρώτε όταν έχετε μεγαλύτερη όρεξη. Τις μέρες που δεν έχετε πολύ όρεξη και δυσκολεύεστε να καταναλώσετε επαρκείς ποσότητες φαγητού μπορείτε να δοκιμάσετε κάποια ειδικά φαρμακευτικά υποκατάστατα.   

Κάνετε μικρά συχνά γεύματα. Ο λόγος είναι ότι με αυτόν τον τρόπο μπορείτε πιο εύκολα να αυξήσετε τη συνολική θερμιδική πρόσληψη. Επίσης τα μικρά συχνά γεύματα μπορούν τα βοηθήσουν στην καλύτερη διαχείριση της μείωσης της όρεξης, ναυτίας ή κόπωσης που συχνά ταλαιπωρούν τους ογκολογικούς ασθενείς.

Προσπαθήστε να ενυδατώνεστε. Συνήθως ένας ενήλικας χρειάζεται 1,8L-3L υγρά την ημέρα. Οι ανάγκες σε υγρά μπορούν να καλυφτούν από το νερό. Αν όμως χρειάζεστε περισσότερη πρωτεΐνη ή θερμίδες θα πρέπει οι ανάγκες σε υγρά να καλυφτούν από υγρά που θα παρέχουν ταυτόχρονα θερμίδες και πρωτεΐνη. Για παράδειγμα γάλα, χυμό ή κάποιο shake πρωτεΐνης.

Αποφύγετε φυτικά συμπληρώματα διατροφής χωρίς να έχετε συμβουλευτεί πρώτα τον ογκολόγο σας. Πολλά φυτικά σκευάσματα αλληλοεπιδρούν με τις θεραπείες και μπορεί να εξουδετερώσουν τη δράση τους.

Οι ογκολογικοί ασθενείς είναι πιο πιθανό να προσβληθούν από μία λοίμωξη ή να δυσκολευτούν να ξεπεράσουν τη λοίμωξη. Για αυτό τον λόγο πιθανοί παθογενείς οργανισμοί στα τρόφιμα είναι σημαντικό να μειωθούν. Συστήνεται λοιπόν μία διατροφή που λαμβάνει υπόψη της την ασφάλεια τροφίμων. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η πιθανότητα τροφογενών μολύνσεων. Σε γενικές γραμμές οι τροφές θα πρέπει να είναι καλομαγειρεμένες, να μην έχει παρέλθει ο προτεινόμενος χρόνος κατανάλωσης και να γίνει χρήση σωστών πρακτικών τόσο κατά της επεξεργασία της τροφής όσο και κατά την αποθήκευση.

Οι διαφορετικές θεραπείες μπορούν να προκαλέσουν μία σειρά από συμπτώματα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τη διατροφική πρόσληψη. Τέτοια προβλήματα μπορούν να είναι: μείωση όρεξης, αλλαγές στην αίσθηση της γεύσης ή της όσφρησης, δυσκοιλιότητα, διάρροια, ξηροστομία, πονόλαιμό και δυσκολία κατάποσης, ναυτία, έμετος, απώλεια ή αύξηση βάρους. Ανάλογα με το πρόβλημα που μπορεί να προκύψει θα πρέπει και οι διατροφικές συστάσεις να προσαρμοστούν ανάλογα.

Πιο συγκεκριμένα, για τη μείωση όρεξης:

1. Μικρά και συχνά γεύματα
2. Σνακ προ του ύπνου
3. Εύκολη πρόσβαση σε σνακ
4. Κατανάλωση υγρών με θερμίδες και πρωτεΐνη (για παράδειγμα γάλα, shake πρωτεΐνης, χυμό)
5. Κατανάλωση ενεργειακά πυκνών τροφών, όπως ξηρούς καρπούς, σπόρους, αβοκάντο, τυρί
6. Ήπια άσκηση. Η ήπια άσκηση μπορεί να ανοίξει λίγο την όρεξη

Αν ο ασθενής έχει αλλαγές στη γεύση ή την όσφρηση, μπορεί να πειραματιστεί:

1. Προσθέτοντας μπαχαρικά και βότανα για να βελτιωθεί η γεύση του φαγητού (για παράδειγμα κανέλα, μοσχοκάρυδο, θυμάρι, ρίγανη, δεντρολίβανο)
2. Δοκιμάζοντας νέες συνταγές με τροφές που του/της αρέσουν
3. Αλλάζοντας την υφή του φαγητού, για παράδειγμα τα κρουτόν μπορούν να κάνουν το φαγητό πιο τραγανό ή το αβοκάντο πιο κρεμώδες
4. Προσθέτοντας λεμόνι, σάλτσα ντομάτας, σάλτσα πιπεριάς, πατέ ελιάς, λεμόνι, σκόρδο ή κρεμμύδι στο φαγητό
5. Δοκιμάζοντας διαφορετικές θερμοκρασίες στο φαγητό. Κάποιοι δέχονται το φαγητό σε θερμοκρασία δωματίου ή κρύο πιο εύκολα από ότι ζεστό
6. Δοκιμάζοντας να πιείτε το ρόφημα με καλαμάκι ή το ποτήρι να έχει καπάκι έτσι ώστε να μην αναδύεται η οσμή του ροφήματος (travel mug)

Σε περίπτωση δυσκοιλιότητας, μπορεί κανείς να προσθέσει:

1. Βρώμη
2. Λιναρόσπορο
3. 2-3 φρούτα την ημέρα
4. Πολύχρωμη σαλάτα λαχανικών με ελαιόλαδο
5. Προϊόντα ολικής αλέσεως
6. Νερό. Τα υγρά βοηθούν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας

Αντίθετα αν ο ασθενής ταλαιπωρείται από διάρροια, είναι σημαντικό ο ασθενής:

1. Να ενυδατώνεται επαρκώς. Καλό είναι να αποφύγει ροφήματα με καφεΐνη ή πλούσια σε ζάχαρη, γιατί μπορούν να επιδεινώσουν τη διάρροια.
2. Να αναπληρώσει ηλεκτρολύτες που έχουν χαθεί. Ιδιαίτερα νάτριο και κάλιο. Να προσθέσει λίγο αλάτι στο φαγητό. Τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι η μπανάνα και οι πατάτες.
3. Να τρώει μικρά και συχνά γεύματα.
4. Να καταναλώνει εύπεπτες τροφές όπως μαγειρεμένο καρότο, ρύζι, βραστό κοτόπουλο, βραστό άπαχο ψάρι, βραστή πατάτα, μπανάνα
5. Να αποφύγει τροφές που μπορούν να επιδεινώσουν τη διάρροια όπως τροφές πολύ πλούσιες σε ζάχαρη, λιπαρά, γλυκαντικές ουσίες ή καυτερές τροφές, καφεΐνη , αλκοόλ.

Κάποιες συμβουλές που μπορεί να βοηθήσουν αν ο ασθενής ταλαιπωρείται από ξηροστομία, είναι να:

1. Σιγοπίνει γουλιά γουλιά υγρά
2. Επιλέξει κάποιο στυφό ρόφημα ή τρόφιμο. Τα στυφά ροφήματα ή τρόφιμα προκαλούν την έκκριση σάλιου.
3. Γλύφει καραμέλες που θα βοηθήσουν στην παραγωγή σάλιου
4. Καταναλώνει τροφές που είναι εύκολο να τις καταπιεί, για παράδειγμα πουρέ πατάτας, γιαούρτι, κρέμα
5. Υγραίνει το φαγητό του με κάποια σάλτσα ή ελαιόλαδο

Αν υπάρχει πρόβλημα με πονόλαιμό ή πόνο κατά την κατάποση, τα παρακάτω tips μπορούν να βοηθήσουν:

1. Μικρά συχνά γεύματα με τροφές που είναι μαλακές, όπως scrambled eggs, milkshake, κρέμα
2. Χρησιμοποιήστε καλαμάκι όταν πίνετε ροφήματα
3. Κόψτε τις τροφές σε μικρά κομμάτια
4. Προσθέστε υγρασία στο φαγητό. Μπορείτε να προσθέσετε ελαιόλαδο, κάποια σάλτσα ή κάποιο salad dressing
5. Αποφύγετε τροφές όπως όξινες (π.χ. εσπεριδοειδή, ντομάτα), σκληρές (π.χ. πατατάκια, κράκερ), πικάντικες (π.χ. καυτερή πιπεριά), ζεστές τροφές και αλκοόλ, γιατί μπορούν να επιδεινώσουν τον πονόλαιμο.

Αν ο ασθενής έχει ναυτία, μπορεί να επιλέξει:

1. Τροφές οι οποίες είναι εύπεπτες, όπως μπανάνα, μήλο, ρύζι, βραστή μπανάνα, φρυγανιά, βραστό κοτόπουλο
2. Μικρά και συχνά γεύματα
3. Να καταναλώνει υγρά μεταξύ των γευμάτων και όχι μαζί με την κατανάλωση τροφής

Ανάλογα με το αν παρατηρείται αύξηση ή μείωση του σωματικού βάρους θα πρέπει και η διατροφική πρόσληψη να μειωθεί ή να αυξηθεί αντίστοιχα.

Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαχείριση του καρκίνου. Ογκολογικοί ασθενείς συχνά βιώνουν πολλές παρενέργειες από τις θεραπείες και αυτές μπορεί να επηρεάσουν την πρόσληψη τροφής.  Για αυτό τον λόγο είναι σημαντικό να επιλέξουν τις σωστές τροφές για αυτούς. Πετυχαίνοντας τη σωστή πρόσληψη τροφής αυξάνουμε τις πιθανότητες να ανεχτεί ο ασθενής καλύτερα τη θεραπεία και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του.

Μαρία Μπασκίνη, PhD, MSc, RD, CSSD

Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική Διατροφολόγος

www.baskini.gr

@mbaskini_nutrition